Atopik ekzema (dermatit); deri kuruluğu, döküntü ve kaşıntıyla kendini gösteren, zaman zaman alevlenmelerle ve düzelmelerle seyreden tekrarlayıcı bir deri hastalığıdır. Atopik ekzema küçük çocuklarda daha sık görülen bir hastalık olmasına rağmen her yaştan hastayı etkileyebilir. Bulaşıcı değildir.

Atopik ekzemalı bireylerin çoğunun kendisinde veya ailesinde alerjik astım, saman nezlesi gibi alerjik hastalık öyküleri vardır ancak mutlaka birliktelik gösterecekler diye bir kural yoktur. Genel olarak kişinin yaşı ilerledikçe deri lezyonları düzelme eğilimi gösterirler.

Hastanın yaşına göre farklı bölgelerde ve özelliklerde olur.

• Bebeklerde ve küçük çocuklarda genellikle yüzü, dirsekleri veya dizleri tutar
• Daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde ise genellikle elleri, boynu, dirseklerin iç yüzünü, dizlerin arkasını ve ayak bileğini tutar.

Tanı

Atopik ekzema tanısını koymak için herhangi bir laboratuar incelemesine ihtiyaç yoktur.

Tedavinin ana basamakları;

• Cildin çok iyi nemlendirilmesi
• Tetikleyici faktörlerden uzak durulması
• Kaşıntının azaltılması
• Mevcut olan ekzemalı alanların tedavisi
• Ekzemalı deriye yerleşebilecek enfeksiyon etkenlerinin tedavisi
• Ekzemanın tekrarlamaması için genel önlemlere uyulması gerekir.

Genel öneriler

• Renksiz, pamuklu ve dar olmayan giysiler tercih edilmelidir.
• Terleme atopik ekzemanın alevlenmesine neden olabileceğinden sıkı ve aşırı kalın kıyafetlerden uzak durulmalıdır. Yünlü ve kaba dokulu giysiler, örtüler (yastık, battaniye, yorgan) ve oyuncaklar kullanılmamalıdır.
• Yeni giysileri kullanmadan önce yıkayıp etiketlerini kesmek gereklidir.
• Çamaşırları yıkamak için hipoallerjenik özellikteki deterjanlar tercih edilmelidir. Az miktarda deterjan veya sabun tozu kullanılmalı ve çamaşırların iyi durulanmasına özen gösterilmelidir. Mümkünse çift durulama yapılmalı ve yumuşatıcı kullanılmamalıdır.
• Tırnakların kısa ve düz olmasına dikkat edilmelidir. Tırnakla kaşıma sonucu derinin tahriş olması enfeksiyonların gelişimine yol açabilir.
• Bebek ve küçük çocuklara gece pamuk eldiven giydirilmesi tavsiye edilir.
• Ilık su ile yıkanmak ve cildi kurutmamak önemlidir, bu nedenle sabun özelliği göstermeyen temizleyici ürünler tercih edilmelidir. Banyo süresinin mümkün olduğu kadar kısa tutulmalı ve banyo sırasında kese gibi cildi tahriş edici malzemeler kullanılmamalıdır. Banyodan çıktıktan sonra 3 dakika içinde deriye yağlı nemlendirici losyonlar veya yağlı kremler uygulanmalı ve yumuşak bir havluyla cilt tahriş edilmeden kurulanmalıdır.
• Günde en az 1 kez nemlendirici sürülmeli ve nemlendirici seçiminde parfümsüz ve boyasız olan ürünler tercih edilmelidir.
• Bazı kişilerde eşlik eden allerjiler (besin, polen, metal, vb) vardır. Alevlenmeye sebep olan faktörler biliniyorsa (toz, ağaç ve çiçek tozları, hayvan tüyü, belirli gıdalar gibi) bu faktörlerle temastan kaçınılmalıdır.
• Bulunduğunuz ortam aşırı kuru ya da nemli olmamalıdır.
• Eğer toz veya ev tozu akarlarına karşı alerjiniz varsa, yastıklarda ve yorganlarda koruyucu örtü kullanılmalı ve yatak takımları sık sık sıcak suyla yıkanmalıdır. Ev tozu akarlarını azaltmak için emiş gücü yüksek elektrik süpürgeleri ile temizlik önerilir.
• Mümkünse evde hayvan ve çiçek bulundurulmamalıdır.
• Gıdalar iyi pişirilmelidir çünkü pişmemiş gıdalar alerjik belirtileri daha sık tetiklemektedir.

Tedavi seçenekleri

• Deriye sürülerek uygulanan steroidli kremler kaşıntı ve kızarıklığın düzelmesinde, ekzemanın iyileşmesinde yararlıdır. Ancak kısa süreli kullanımları uygundur. Uzun süreli sık kullanımları yan etkilere sebep olmaktadır.
• Ekzema sulantılı ise doktorunuzun önereceği ilaçlar ile ıslak pansuman uygulaması gerekir.
• Hastalık çok şiddetli ise sistemik steroidler kısa süreli kullanılabilir.
• Bu tedavilere yanıt alınamıyorsa yerel olarak pimekrolimus, takrolimus kremler uzun süreli kullanılabilirler veya fototerapi gibi diğer tedavi seçenekleri uygulanabilmektedir.
• Yoğun ve inatçı kaşıntı bu hastalarda genellikle vardır. Kaşınma hastalığın şiddetlenmesine neden olur. Bu nedenle doktorun verdiği kaşıntı ilaçları düzenli olarak kullanılmalı, tırnaklar kısa kesilip törpülenmelidir.
• Doktorunuza başvurmadan herhangi bir tedavi değişikliği yapmayınız.